Bulaşıcı Bir Hastalık Sonucunda İşçinin Haklı Feshi

I- GİRİŞ

4857 sayılı İş Yasası, bildirimli feshi hem işçi hem de işveren yönünden tek ve aynı maddede düzenlemesine karşın, bildirimsiz feshi işçi ve işveren açısından ayrı maddelerde düzenlemiştir (4857/24, 25. Md.).

İş Kanunu’nda iş akdinin sağlık sebepleri ile fesih hakkı hem işverene hem de çalışana tanınmıştır. Çalışanın sağlık sebepleriyle iş sözleşmesini fesih halleri İş Kanunu’nun 24/I maddesinde düzenlenirken, işverenin iş sözleşmesini sağlık sebepleri ile feshi halleri ise İş Kanunu’nun 25/I maddesinde düzenlenmiştir. Bunun dışında sağlık sebeplerine bağlı fesih işlemi aynı zamanda geçerli bir fesih sebebi olarak da sayılmaktadır.

İşçiye haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenleyen 4857 sayılı İş Kanunu’nun m.24/I- (b)’ye göre, “İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa” işçiye haklı nedenle fesih hakkı tanınmaktadır.

Bu durumda işyerinde, işçinin yakinen çalıştığı işvereni ya da başka bir işçinin bulaşıcı hastalığa tutulması halinde, işçinin kendi sağlığını koruması amacıyla fesih hakkı vardır.

II- YASAL DÜZENLEME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR

Konu ile ilgili yasal düzenleme 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde yer almaktadır.

“İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı

Madde 24 – Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I- Sağlık sebepleri:

  1. a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
  2. b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayanbir hastalığa tu

İşçi feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadığı iddiası ile 18, 20 ve 21 inci madde hükümleri çerçevesinde yargı yoluna başvurabilir.”

4857 sayılı İş Yasası’nın 24/I. maddesine göre, çalışan sağlık sebeplerine bağlı olarak iki halde iş akdini feshedebilir.

  • Bu kapsamda, çalışan iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa iş akdini bildirimsiz olarak derhal feshedebilir. Yargıtay kararları uyarınca, işyerinin özellikleri, işçinin çalışma koşulları, yaptığı işi, yaşı ve hizmet süresi bir bütün halinde dikkate alınıp, işçinin çalışmasına engel olabilecek bir rahatsızlığının bulunup bulunmadığının tespiti için tam teşekküllü bir Devlet Hastanesi, Adli Tıp veya Üniversite Hastanelerinden heyet raporu alınmalıdır.

Keza Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 23.02.2016 tarihli kararı ile de (2015/5651 E. 2016/4103 K.) işitme kaybı şeklindeki sağlık sorunları ve devamsızlığı nedeniyle iş akdini sonlandıran işçinin ilgili Kurum’a sevki sağlanarak, çalışanda oluşan işitme kaybının çalışma şartlarından kaynaklanıp kaynaklanmadığı, çalışanın çağrı merkezinde çalışmasının işitme kaybı rahatsızlığını artırıp artırmayacağı ve rahatsızlığının çağrı merkezinde çalışmasına engel olacak nitelik taşıyıp taşımadığı ve iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılmasının işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olup olmadığı hususlarının bir raporla belirlenmesi gerektiği, bu sorulara olumlu yanıt alındığı takdirde işçinin iş akdinin feshinin haklı kabul edilerek kıdem tazminatına hak kazanacağının kabul edilmesi gerektiğine karar verilmiştir.

  • Çalışanın sağlık sebepleri nedeniyle bir diğer haklı fesih gerekçesi ise; sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçisinin bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması halidir.İşçinin bu hükme dayanarak iş sözleşmesini feshedebilmesi için, işveren ya da başka bir işçinin hastalığının verem, tifo, deri hastalıkları ve sarılık (Hepatit B) gibi ciddi nitelikte olması ve işçi için tehlike oluşturması gerekir. Aksi halde, işçinin kendisinin bulaşıcı veya işi ile bağdaşmayacak bir hastalığa tutulması sadece iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa haklı sebeple (4857/24-I-a) fesih hakkı verecek aksi takdirde işçiye sözleşmeyi haklı sebeple fesih hakkı vermeyecektir.

İşçi çalıştığı ortamda işvereni ya da vekili ile aynı büroda çalışıyorsa burada işveren ya da vekili önemli bir bulaşıcı hastalığına yakalanmışlar tedavilerine gerekli özeni göstermiyorlarsa aynı ortamda çalışanların da bu hastalığa yakalanma riskleri olacağından işçi haklı nedenle iş akdi feshine müracaat edebilir. İşçinin çalışma arkadaşı da aynı şekilde önemli bir bulaşıcı hastalığına yakalanmış ve gerekli olan tedaviyi aksatıyorsa çalışan da bu durumdan tedirgin olursa iş akdini haklı nedenle feshedebilir.

Elbette ki bulaşıcı hastalık nezle, grip gibi sıradan bir hastalık değil, önemli epidemik hastalıklardan olması gerekir. Hastalığın bulaşıcı olması, diğer kişilere geçmesi ihtimali bulunmasını ifade eder. Ancak unutulmamalıdır ki her bulaşıcı hastalık haklı sebeple feshi gerektirmez. Örneğin nezle, grip gibi bir bulaşıcı hastalığa yakalanmış iş arkadaşını gerekçe göstererek haklı fesih yapan işçinin yaptığı fesih haklı görülemez. Nitekim bulaşıcı hastalığın önemli olması gerekir. Örneğin verem, zührevi hastalıklar, deri hastalıkları, uyuz ve cüzzam gibi hastalılar bu öneme sahiptir.

Bununla birlikte, bulaşıcı olan ya da işiyle bağdaşması mümkün olmayan hastalığa tutulmuş olan işveren veya diğer işçiler ile işçinin doğrudan doğruya buluşup görüşmesinin kaçınılmaz olması gerekir. Örneğin günde birkaç defa kontrol ya da talimat vermek için işçinin yanına gelen işveren tamamen ayrı bölümlerde çalışıyorsa, bu durum işçi ile yakından ve doğrudan bir temas sayılmaz. Yakından ve doğrudan görüşmeden maksat işin yapıldığı sürece devamlı sayılacak şekilde bir arada bulunmaktır.

Sonuç olarak, işçinin kendisinin bulaşıcı veya işi ile bağdaşmayacak bir hastalığa tutulması, işçiye iş sözleşmesini fesih hakkı vermez. Bu kapsamda işçinin iş sözleşmesini feshedebilmesi için, işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren ya da başka bir işçinin tüberküloz, hepatit B ve deri hastalıkları gibi ciddi bir bulaşıcı hastalığa tutulmuş olması gerekir.

Sağlık sebepleri nedeniyle iş akdini fesheden işçinin sözleşmenin feshini gerektiren nedenlerin bulunduğunu ve iş akdinin feshinin haklı bir nedene dayandığını ispat etmesi gerekmektedir. Ancak 24/I-b. maddesine göre yapılacak fesihte; işçi rapor alma imkânına sahip olmadığından sözleşmeyi derhal eylemli olarak feshedebilir. Fesih sebebinin yerinde olmadığını ispat borcu işverendedir. İşveren, kendisinde veya davacının çalıştığı işçide bu tür bir hastalık bulunmadığını ispatlamalıdır. Benzer şekilde işveren tarafından çalışanın iş akdinin sağlık sebepleriyle feshi halinde de bu sebeplerin varlığının işveren tarafından ispat edilmesi gerektiği tartışmasızdır.

Gerek 4857 sayılı İş Yasası’nın 24/I-a ve gerekse de b bentlerine göre yapılacak fesihlerde tam teşekküllü hastaneden alınmış bir heyet raporu gerekmektedir. Heyet raporu alınmadan önce Mahkemece konusunda uzman doktor, iş güvenliği ve işçi sağlığı uzmanı ile mahallinde keşif yapılarak işyerinin davacıda meydana gelen hastalığın oluşumunda etkili olup olmadığı, işyerinde bu konuda iş güvenliği ve işçi sağlığı için tedbirlerin alınıp alınmadığının tespiti, ayrıca koruyucu elbise kullanılıp kullanılmadığı, kullanılması halinde hastalığın oluşup oluşmayacağı tespit edilmelidir.

Sağlık nedenleri ile iş sözleşmesinin işçi tarafından bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilmesi durumunda çalışanın işverene karşı ihbar öneli verme veya ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu fesihte yürürlükte bulunan 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesine göre işçinin hizmet süresinin 1 yılı doldurması durumunda yasal kıdem tazminatı hakkı doğmakta olup tahakkuk ve tediye edilmesi gerekmektedir. İşçi 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre de Kanun’un aradığı diğer koşulların bulunması durumunda İşsizlik Ödeneğinden de yararlanacaktır.

III- SONUÇ

İş Kanunu’nda iş akdinin sağlık sebepleri ile fesih hakkı hem işverene hem de çalışana tanınmıştır. Çalışanın sağlık sebepleriyle iş sözleşmesini fesih halleri İş Kanunu’nun 24/I maddesinde düzenlenirken, işverenin iş sözleşmesini sağlık sebepleri ile feshi halleri ise İş Kanunu’nun 25/I maddesinde düzenlenmiştir.

İşçinin kendisinin bulaşıcı veya işi ile bağdaşmayacak bir hastalığa tutulması, işçiye iş sözleşmesini fesih hakkı vermez. Bu kapsamda işçinin iş sözleşmesini feshedebilmesi için, işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren ya da başka bir işçinin tüberküloz, hepatit B ve deri hastalıkları gibi ciddi bir bulaşıcı hastalığa tutulmuş olması gerekir.

Sağlık sebepleri nedeniyle iş akdini fesheden işçinin sözleşmenin feshini gerektiren nedenlerin bulunduğunu ve iş akdinin feshinin haklı bir nedene dayandığını ispat etmesi gerekmektedir. Ancak 24/I-b. maddesine göre yapılacak (ı) fesihte; işçi rapor alma imkânına sahip olmadığından sözleşmeyi derhal eylemli olarak feshedebilir. Fesih sebebinin yerinde olmadığını ispat borcu işverendedir. İşveren, kendisinde veya davacının çalıştığı işçide bu tür bir hastalık bulunmadığını ispatlamalıdır.

Sağlık nedenleri ile iş sözleşmesinin işçi tarafından bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilmesi durumunda işçinin işverene bildirim öneli verme veya ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmadığı gibi, hizmet süresinin 1 yılı doldurması durumunda yasal kıdem tazminatı hakkı doğmakta olup tahakkuk ve tediye edilmesi gerekmektedir.

Yazar: Erol GÜNER

 İş Başmüfettişi

Yaklaşım / Mart 2020