Binek Otomobillerin Vergi Uygulamalarında Yeni Vergisel Kısıtlamalar

I- GİRİŞ

7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 07.12.2019 tarih ve 30971 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Söz konusu Kanun’un 13 ve 14. maddelerinde; binek otomobillerin sahipliği açısından vergisel bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Esasında binek otomobillerin vergi uygulamalarında gerek KDV gerek MTV ve gerekse amortismanları açısından öteden beri vergisel kısıtlamalar bulunmaktadır. 7194 sayılı Kanun’un yürürlük maddesine göre binek otomobillere vergisel açıdan getirilen yeni kısıtlamalar, 01.01.2020 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme dönemi gelir ve kazançlarına uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

Bu çerçevede, bu yazımızda binek otomobillerle ilgili var olan vergisel kısıtlamalara kısaca değinilerek, 7194 sayılı Kanun ile uygulamaya girmesi beklenen düzenlemelerin açıklanmasına ve bu düzenlemelerin olası etkilerine dair görüşümüz paylaşılmaya çalışılmaktadır.

Ancak bu açıklamalara geçmeden önce vergi kanunları uygulamasında “binek otomobilin” genel kabul gören bir tanımının yapılmasında yarar vardır. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinde yer alan “otomobil” tanımı 12.07.2013 tarih ve 6495 sayılı Kanun’un 13. maddesi ile yapılan değişiklik sonrası şu şekli almıştır:

Otomobil: Yapısı itibarıyla, sürücüsü dâhil en fazla dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır(1).

II- BİNEK OTOMOBİLLERLE İLGİLİ VAR OLAN VERGİSEL KISITLAMALAR

i- Vergi Usul Kanunu Çerçevesinde Amortisman Uygulamasında Binek Otomobillere Getirilen Kısıtlamalar (213/320.)

İktisadi kıymetlerin faydalı ömrü boyunca itfa edilerek (gider yazılması) kayıtlarda izlenmesi demek olan amortisman işleminde genel kural; varlıkların faydalı ömürlerinin esas alınmasıdır. Nitekim binek otomobillerinin faydalı ömrü 5 yıl olarak belirlenmiştir (333 no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği). Ancak binek otomobillerin edinme yılında bir yıllık amortisman giderinin tümünün gider kabul edilmesi yerine aylık gider (kıst) hesaplanması yapılması; Vergi Usul Kanunu’nun 320. maddesi gereğidir. Bu uygulama diğer iktisadi kıymetlerden farklı olarak yalnızca binek otomobillere özgüdür.

ii- Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu Uygulamasında Binek Otomobillere Getirilen Kısıtlamalar (197/14.)

Bu Kanun kapsamında motorlu taşıtlar vergisi yükümlüğü bulunan taşıtların (ticari maksatla kullanılan taşıtlar hariç) vergi ve cezaları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmemektedir.

iii-  KDV Kanunu Uygulaması Çerçevesinde Binek Otomobillere Getirilen Kısıtlamalar (3065/30-b.) ile (3065/30-d.)

– Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi,

– Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi

mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez:

iv- ÖTV Kanunu Uygulaması Çerçevesinde Binek Otomobillere Getirilen Kısıtlamalar

Bilindiği gibi binek otomobillerin ticari emtia mahiyetinde olmadığı ticari işletmelerde; Özel Tüketim Vergisi Kanunu uygulaması gereği ödenen Özel Tüketim Vergisinin indirimi söz konusu değildir. Diğer taraftan,  usul hükümleri dolayısıyla özel tüketim vergisinin gider ya da maliyet kabul edilmesi mümkün olup bu tercih mükelleflerin isteğine bırakılmıştır. Öyle ki Vergi Usul Kanunu’nun 262 ve izleyen maddelerinde iktisadi bir kıymetin satın alınması sırasında ödenen giderlerin toplamının maliyet bedelini ifade ettiği hükme bağlanmış ve Kanun’un 270. maddesinin 2. bendinde ise çeşitli giderlerin ve bilhassa Özel Tüketim Vergilerinin maliyet bedeli ya da genel gider arasında göstermekte mükellefler serbesttirler  ifadesi yer almıştır.

Ancak aşağıda değinileceği üzere 01.01.2020 takvim yılı itibariyle bu hükmü 7194 sayılı Kanunla getirilen sınırlamalar ile birlikte değerlendirmek gerekmektedir.

III- BİNEK OTOMOBİLLERLE İLGİLİ 7194 SAYILI KANUNLA GETİRİLEN VERGİSEL KISITLAMALAR

  1. v) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu Uygulamasında BinekOtomobillere Getirilen Yeni Vergisel Kısıtlamalar (193/40(1)-(5)-(7) ve 193/68(4)-(5))

01.01.2020 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme dönemi gelir ve kazançlarına uygulanmak üzere binek otomobillerin kiralanması ve işletilmesi faaliyetleri ile iştigal edenler hariç olmak üzere binek otomobillerin işletme-bakım-onarım-amortisman vb. gibi konularına yönelik yeni kısıtlamalar getirilmiştir:

  1. a)1-Ocak-2020 tarihinden itibaren, binekotomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 TL’ye kadarlık kısmı gider olarak kabul edilip aşan kısım KKEG olarak matraha eklenmesi söz konusudur. Önceki uygulamada binek otomobillerinin kiralama giderlerine yönelik, işle ilgili ve mütenasip olma şartı dışında, herhangi bir sınırlama bulunmamaktaydı.
  2. b) 1-Ocak-2020 tarihinden itibaren, binekotomobillerinin iktisabında; özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 140.000(2) TL’ye kadarlık kısmının gider olarak dikkate alınması söz konusudur. Önceki uygulamada, binekotomobillere ait indirimi kabul edilmeyen KDV ve ÖTV’nin tutar sınırlaması olmaksızın tümünün gider yahut maliyet unsuru olarak seçilmesi mükellefin isteğine bırakılmıştı.
  3. c)1-Ocak-2020 tarihinden itibaren binekotomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’inin indirilebilmesi söz konusudur. Önceki uygulamada; binek otomobillerinin bakım-onarım-işletme giderlerine yönelik herhangi bir sınırlama bulunmamaktaydı.
  4. d)1-Ocak-2020 tarihinden itibaren binekotomobillere ait ÖTV ve KDV’yi gider kabul edenler için amortisman ayrılabilecek tutar 160.000 TL ve maliyet olarak dikkate alanlar için amortisman ayrılabilecek tutar 300.000 TL ile sınırlandırılmıştır. Önceki uygulamada; binek otomobillere ayrılabilecek amortismanla ilgili tutar olarak bir sınırlama bulunmamaktaydı.

(Ticari kazanç sahipleri için geçerli olan bu yeni kısıtlamaların serbest meslek erbabı için de konulduğu görülmektedir.)

IV- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Vergi kanunlarımızda binek otomobillerin sahipliği ve işletilmesinde vergi kayıplarını önlemeye yönelik öteden beri şu mekanizmalar bulunmaktaydı. Öyle ki binek otomobiller kıst amortisman uygulaması, gider kabul edilmeyen motorlu taşıt vergisi ve indirimi kabul edilmeyen KDV ve ÖTV tutarları uygulamasına tabiydi. 7194 sayılı Kanun sonrasında ise 01.01.2010 takvim yılından itibaren uygulanmak üzere binek otomobillerin kiralanması, iletilmesi, bakımı, onarımı ve ayrılabilecek amortisman konularında yeni kısıtlamalar getirilmiştir. Binek otomobillere ilişkin var olan hükümler ile 7194 sayılı Kanun ile getirilen yeni kısıtlamalar arasında vergi kayıplarını önlemeye yönelik amaçsal bir paralellik olduğu görülmektedir.

 

Yaklaşım / Ocak 2020 

 

(1)         197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 2. maddesindeki tanımda ise en çok sekiz oturma yeri olan araçlar otomobil olarak tanımlanmış durumdadır. Ancak Karayolları Trafik Kanunu’nda getirilen yeni düzenleme sonrası gümrük ve ÖTV, KDV uygulamalarında en çok dokuz oturma yeri olan araçlar otomobil kabul edilmektedir.

(2)         310 Seri No.lu Gelir Vergisi Tebliği (güncel)